Sporcuların ve antrenörlerin büyük çabalarına rağmen, sakatlıklar/yaralanmalar ne yazık ki sporda olağandır. Sporcular genellikle sakatlıkların fiziksel yönü ile ilgilenir. Ancak birçok insan, bir sakatlık sonrası bir dizi olumsuz psikolojik sonuçla karşı karşıya kalır. Dahası, sporcular sakatlık sonrası spora ve rekabete fiziksel olarak hazır olsa da, psikolojik olarak hazır olamazlar. Bunu akılda tutarak, etkili bir rehabilitasyon hem fiziksel hem de psikolojik faktörlere odaklanmayı gerektirir.
SAKATLIĞA KARŞI PSİKOLOJİK TEPKİLER
İnsanlar sakatlıklara çeşitli şekillerde tepki verirler. Sporcular, anlaşılır bir şekilde, bir sakatlık yaşadıklarında inanılmaz derecede üzgün ve hüsrana uğramış hissedebilirler. Örneğin, bir sakatlığın iyileşmesinin ne kadar süreceği, bunun spor hayatlarını nasıl etkileyeceği veya kariyerin sonu olup olmayacağı konusunda genellikle çok fazla belirsizlik vardır. Bazıları için, yaralanmak bu nedenle inanılmaz derecede zayıflatıcıdır ve bir felaket olarak görülür. Depresyon, hayal kırıklığı, stres, kaygı, öfke, rehabilitasyona uyum sorunları, zayıf konsantrasyon ve egzersiz bağımlılığı sakatlanan sporcuların bildirdiği duygu ve davranışlardan bazılarıdır.
Buna karşılık, bazı insanlar yaralandıklarında daha olumlu tepkiler verirler. Onlar için bir sakatlık, üstesinden gelinmesi gereken bir zorluk, cesaret gösterme fırsatı ve hatta antrenmana ara vermek için bir fırsat olarak görülür. Bu nedenle, yaralanmalarla ilgili aksiliklerle başa çıkmanın etkili yollarını geliştirmek, zor olabilecek bir dönemden geçmeye yardımcı olmak için önemlidir.
YAPILMAMASI GEREKENLER
Sakatlanan sporcular için sakatlıkları hakkında ne yapmalarını gerektiğini söyleyen ama söyledikleri şeyin risklerini kestiremeyen ebeveynler, koçlar, antrenörler ve medya vardır. Örneğin:
- Zihinsel dayanıklılık gösterin ve % 110 performans sergileyin: Bu, sporcuların aşırı antrenman yapmasına yol açarak yaralanma riskine neden olabilir veya bir yaralanmadan sonra spora hazırlıksız olarak çok hızlı dönmelerine sebep olabilir.
- Acı yok, devam: Bu, sporcuların hangi ağrının göz ardı edilmesi ve neyin daha ciddiye alınması gerektiğini anlamalarını zorlaştırabilir.
- Yalnızca performansına odaklan: Bu, sporcuların kendilerini yalnızca performans sergileyen kişiler olarak görmelerine ve performanslarıyla doğru orantılı olarak kendi değerlerini belirlemelerine neden olabilir.
Bu nedenle, antrenörlerin ve ebeveynlerin sakatlanan sporcuyu desteklemek için en iyi olanı keşfetme ve bu inançların sakatlanan sporcuda var olabileceği konusunda dikkatli olma sorumlulukları vardır.
BAŞETME STRATEJİLERİ
Bir sakatlıkla karşı karşıya kalırsanız, bunun psikolojik etkisiyle başa çıkmanıza yardımcı olacak stratejiler kullanmak, iyileşmeniz için fiziksel rehabilitasyon kadar önemlidir. Bir sakatlanmaya verilen tepki çok bireyseldir ve hangi stratejilerin sizin için yararlı olduğunu belirlemek önemlidir. Herhangi bir yeni beceri edinmede olduğu gibi, bu tekniklerin uygulamaya konması ve istenen sonuçlara yol açması zaman alabilir. Sakatlıkla birlikte gelebilecek psikolojik zorlukları yönetmede etkili olduğu bulunan kanıta dayalı başa çıkma stratejilerine bazı örnekler:
- Kendinizi eğitin: Araştırmalar, sakatlıklarını anlamak için zaman ayıran kişilerin daha iyi başa çıktığını gösteriyor. Doktorunuz, fizyoterapistiniz ve/veya cerrahınız ile konuşun ve sakatlığınız ve rehabilitasyon süreciniz hakkında bilgi edinin. Bu, iyileşme sürecinizle daha fazla ilgilenmenize ve kendinizi daha güçlü hissetmenize yardımcı olabilir.
- Kontrolünüzde neler var? Sakatlığınız ve iyileşme sürecinizle ile ilgili olarak neyin kontrolünüz altında olduğu ve neyin kontrolünüz dışında kaldığı konusunda gerçekten net olun. Bunları yazın ve listeyi görünür bir yere koyun. Sonra her gün kontrolünüzde olana odaklanın. Örneğin; düzenli beslenmeye devam etmek kontrolünüzde olabilirken yemek yapmak kontrolünüzde olmayabilir. Yemek yapamadığınız için kendinizi yetersiz hissedip buna odaklanmaktansa kontrol edebildiğiniz kısma odaklanabilirsiniz.
- Sakatlığınız hakkında konuşun: Tek başınıza bu süreci geçirmeyin. Rehabilitasyon sürecinde, özellikle ciddi yaralanmalarda, sosyal destek genellikle kritik öneme sahiptir. Endişelerinizi dinleyecek ve gerektiğinde duygusal destek sağlayacak bir arkadaş, aile üyesi veya ekip arkadaşı bulun. Konuştuğunuz kişi sporunuzu anlıyorsa, bu daha etkili olacaktır. Antrenörler, sakatlanan sporcuların yaralanma deneyimleri hakkında açıkça konuşabilecekleri güvenli bir alana sahip olmalarını sağlamak için yaralanma destek grupları da kurabilir.
- Kendinizi izole etmeyin: Yaptığınız spordan uzaklaşmayın. Bunun size yardımcı olacağını düşünüyorsanız, örneğin diğer sporculara koçluk yaparak veya genç oyunculara akıl hocalığı yaparak sporunuza dahil olmanın yollarını arayın. Bu herkes için yararlı olmayabilir. Duygusal durumunuz üzerinde olumsuz etkisi olacağını düşünüyorsanız bunu yapmayabilirsiniz.
- Bir akıl hocası bulun: İyileşmeniz uzun zaman alacaksa, araştırmalar, benzer bir yaralanmadan başarıyla kurtulmuş bir akran akıl hocası bulmanın yardımcı olabileceğini göstermiştir.
- Uzun vadeye odaklanın: Bir sakatlık sonrası zorlamak veya çok hızlı bir şekilde antrenmanlara geri dönmek çok cazip gelebilir. Bununla birlikte, kısa vadeli zindeliğinizi kaybetme korkusuna değil, uzun vadeli hedeflerinize odaklanmak önemlidir.
- Gerçekçi hedefler belirleyin: İyileşme hedefinizde esnek olun. Yaranızın doğasına bağlı olarak, rehabilitasyonun zaman zaman yavaş olabileceğini ve aksilikler olabileceğini kabul edin. Spora dönmeye hazır olduğunuzda hayal kırıklığını önlemek için yeni ve gerçekçi hedefler belirleyin. En azından başlangıçta, daha önce bulunduğunuz seviyede rekabet etmeniz mümkün olmayabilir.
- İlerlemenizi takip edin: Günlük veya haftalık bir günlük tutun. Her gün sakatlığınızın mevcut durumu hakkında bir günlük tutmak, iyileşmenizde kaydettiğiniz ilerlemeyi görmenize yardımcı olabilir. Bu, özellikle uzun süredir spor yapmıyorsanız yararlı olabilir.
- Pozitif yönleri göz önünde bulundurun: Yaralanmadan kaynaklanan herhangi bir pozitif durum olup olmadığını düşünün. Örneğin eskisinden daha güçlü dönmek olabilir. Bir zayıflık üzerinde çalışabildiniz mi? Veya belki de arkadaşlarınız ve ailenizle daha fazla zaman geçirebildiniz. Herhangi bir pozitif noktayı netleştirin ve bunları yazın.
- Olumlu kendi kendine konuşma: İç konuşmalarınızda, yaralanmanız ve iyileşmeniz hakkında yararlı veya yardımcı olmayan düşünceleriniz olup olmadığını düşünün. Olumsuz kendi kendine konuşma kendi kendini baltalamadır ve rehabilitasyona uyumu engelleyebilir. Kendi kendini geliştirmek için iç konuşmanızı geliştirmenin yollarını arayın.
- Gevşeme teknikleri uygulayın: Nefes alma egzersizleri, sakatlık süreci boyunca herhangi bir endişe ve hayal kırıklığını yönetmeye yardımcı olabilir. Dörte kadar sayarak nefes aldığınız, dörte kadar sayarak tuttuğunuz, dörte kadar sayarak nefes verdiğiniz ve dörte kadar sayarak tuttuğunuz kutu nefesini beş kez tekrarlayabilirsiniz.
Sakatlıklar inanılmaz derecede sinir bozucu olabilir, kimlik ve güven kaybına yol açar. Bununla birlikte, doğru bir şekilde yaklaşıldığında, psikolojik uyum daha sağlıklı olabilir ve kişi yüksek performans seviyesine daha kolay dönebilir. Hangi başa çıkma stratejilerinin sizin için işe yaradığını anlamak önemlidir. Şu anda sakatlanmış olmasanız bile, bir sakatlık meydana geldiğinde nasıl tepki vereceğinize dair net bir plan formüle etmek, sakatlık anında ne yapılması gerektiğine dair kafa karışıklığını en aza indirmeye yardımcı olabilir.
Son olarak, sakatlıkla başa çıkmakta zorlanıyorsanız profesyonel bir destek almak da bir seçenek olabilir. Uzmanlarımızdan Spor Psikoloğu Burcu Kundak ile randevu oluşturmak için “İletişim” sekmesinden bize ulaşabilirsiniz.
