İnsan gelişimi, ebeveynlerimiz ve genler tarafından etkilenir, ancak tam olarak bunlar tarafından belirlenmez. Çocuklar, kendilerinden önceki nesilden çok farklı kişiliklere, farklı güçlü ve zayıf yönlere sahip olabilirler. Ebeveynler, çocuklarının farklı özelliklerine ve gelişim hızlarına dikkat etmeli ve kendi anne ve babaları için işe yarayan ebeveynlik yaklaşımının kendi çocukları için de eşit derecede işe yarayacağını varsaymamalıdır. Ebeveynler ve yarattıkları ev ortamı çocuğun gelişimi üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir. Aslında, bir çocuğun ev ortamı, belirli genetik özelliklerin yapılanma biçimini etkileyebilir. Tutarlı bir yaklaşıma sahip, sıcakkanlı ve güven hissi verebilen ebeveynler genellikle çocuğun gelişimi üzerinde en olumlu etkiye sahiptir. Ancak ebeveynler, bir çocuğun hayatındaki tek etkileyici kişiler değildir: Kardeşler, büyükanne ve büyükbabalar, komşular, akranlar, ünlüler ve politikacıların hepsi de bir gencin kim olduğu konusunda katkıda bulunabilir.
Gelişim dönemlerindeki yaşlar, değişik kaynaklara göre farklılık gösterebilir. Genel olarak doğumdan sonraki ilk 2 yıl bebeklik, 3-6 yaş ilk çocukluk (oyun), ilkokul yıllarını kapsayan 7-11 yaş ikinci çocukluk , 12-18 yaş ergenlik dönemi olarak kabul edilir.
- Bebeklik dönemi ( 0-2 yaş )
- İlk çocukluk dönemi (3-6 yaş )
- İkinci çocukluk dönemi ( 7-11 yaş )
- Ergenlik dönemi (12-18 yaş )
BEBEKLİK
Yaşamlarının ilk yılında çocukların kişilikleri gelişmeye, ilk adımlarını atmaya ve ilk kelimelerini söylemeye başladıklarında tamamen ebeveynlerine bağımlıdır ve onlarla sıkı bir bağ kurarlar. Araştırmalar, bebeklik dönemini insanların en büyük bilişsel gelişiminin yaşandığı yaşam evresi olmasının yanı sıra, muhtemelen bir kişinin hayatının en mutlu günleri olduğunu gösterir.
BEBEK GELİŞİMİNİN DÖNÜM NOKTALARI NELERDİR?
Bebekler, ilk yıllarında, yardım almadan oturma pozisyonuna geçme, mobilyalara tutunarak adım atma ve ilk kelimelerini söyleme becerilerini geliştirerek muazzam bir ilerleme kaydederler.
Bebeklerin bu dönemin sonuna kadar aşağıdaki sosyal ve bilişsel becerilerin çoğunu göstermesi beklenir, ancak her çocuk farklı şekilde gelişir ve bazı dönüm noktalarına diğerlerinden daha erken veya daha geç ulaşabilir:
Sosyal Gelişim
- Yabancılara karşı utangaçtır
- Ebeveynleri ortamdan ayrıldığında ağlar
- Sevdiği şeyler ve insanlar vardır
- Bazı durumlarda korku gösterir
- Bir hikaye dinlemek istediklerinde yetişkinlere bir kitap verir
- Dikkat çekmek için sesleri veya davranışları tekrarlar
- Giyinmeye yardımcı olmak için kolunu veya bacağını dışarı çıkarır
- “Ce-ee” gibi oyunlar oynar
Bilişsel Gelişim ve İletişim Becerileri
- Basit sözel isteklere yanıt verir
- Hayır anlamında başını sallamak veya “güle güle” demek gibi basit hareketler yapar
- Konuşmayı taklit eden ton değişiklikleriyle sesler çıkarır
- “Anne” ve “baba” diyebilir
- Duyduğu kelimeleri tekrarlamaya çalışır
- Eşyaları sallamak, vurmak, fırlatmak gibi farklı şekillerde keşfeder
- Gizli şeyleri kolayca bulur
- Adı söylendiğinde doğru resme veya şeye bakar
- Bardak veya saç fırçası gibi nesneleri doğru kullanmaya başlar
- Eşyaları bir kaba koyar, eşyayı bir kaptan çıkarır
- Yardımsız işlerini halletmeye başlar
- İşaret parmağıyla gösterir
- “Oyuncağı al” gibi basit yönergeleri takip eder
TEN TENE TEMAS BEBEKLERE NASIL FAYDA SAĞLAR?
Sarılma, ebeveynler ve bebekler için özellikle de prematüre bebekler için bağlanma sürecinin önemli bir parçasıdır. Ancak araştırmalar, sarılmanın bir ilişki kurmanın ötesinde güçlü etkileri olduğunu göstermektedir. Dokunma, kortizol gibi stres hormonlarının seviyelerini azaltarak, kalp atış hızlarını düşürür ve bebekleri sakinleştirir. Bebekleriyle ten tene temas, stresli yeni ebeveynleri de sakinleştirir. Ayrıca bebekleri “fazla” kucaklamanın veya taşımanın onlara iyi gelmeyeceğine veya başka şekilde engelleyeceğine dair hiçbir kanıt yoktur. Aslında, bazı araştırmalar, bebekken daha fazla kucaklanan çocukların, daha sonraki yaşamlarında uyum sağlama olasılıklarının daha yüksek olduğunu gösterir.
ANKARA GELİŞİM TARAMA ENVANTERİ
0-6 yaş arasındaki bebek ve çocukların gelişimsel açıdan değerlendirilebilmesi amacıyla psikologlar tarafından uygulanan bir testtir. Çocukların, 0-3 aydan başlayarak, 48-72 aya kadar aylık dönemlerle; gelişim düzeyi hakkında objektif bilgilere ulaşılmasını sağlayan kapsamlı bir ölçme aracıdır.
Bu değerlendirme anne-baba ve çocuğun bir arada olduğu bir ortamda yapılır. Psikolog tarafından hem anne-babaya yöneltilen sorular hem de çocuğun gözlemlenmesini içerir. Gelişimi 4 alt alanda incelemektedir:
- Dil bilişsel gelişimi,
- İnce motor gelişimi,
- Kaba motor gelişimi,
- Sosyal gelişimi ve öz bakım becerileri.
Her çocuğun, yukarıda belirtilen 4 alt alana ek olarak, bu alt alanların toplamı ile genel gelişim düzeylerinin belirlenmesini sağlar. AGTE böylece bir çocuğun genel gelişimi ile normal mi yoksa geri mi olduğu sorularına cevap verebilmesi açısından çok önemlidir. Çocuğun hangi gelişim alanında nerede olduğu ve ne tip becerilerinin geliştiği, hangi becerilerinin geliştirilmesi için desteklenmesi gerektiği, nasıl bir gelişim çizelgesi hazırlanması gerektiği konularında yol göstericidir.
Kordon Psikoloji Merkezi’nde uzmanımız tarafından uygulanan AGTE hakkında bilgi almak için “İletişim” sekmesinden bizimle irtibata geçebilirsiniz.
